“Writing is a political act and a gift.” The evolution of Annie Ernaux’s autosociobiographical project

MAGDALENA LANGE-HENSZKE

DOI: https://doi.org/10.18276/au.2023.2.21-07

2023-01-01

Autobiografia

Abstract:Annie Ernaux postrzega pisanie jako strategiczną możliwość interweniowania w społeczną tkankę. Jej projekt autosocjobiograficzny nigdy nie skupia się zbyt długo na „ja”, ewoluuje w kierunku odwzajemnionego daru, który pisarka pragmatycznie wykorzystuje. Celnie identyfikuje społeczne, klasowe i genderowe ramy kształtujące życie jednostki. Literatura, jej zdaniem, nigdy nie pozostaje neutralna, pisanie o jednostkowym, intymnym jest dla niej polityczne. Pytanie o możliwość rewindykacji doświadczonych nierówności stanowi pierwotną oś pisarskiego namysłu Ernaux. Formalne poszukiwania ewoluują, dzieląc twórczość pisarki na kilka etapów – od świadomie politycznej i konfrontacyjnej powieści Les armoires vides pisanej przeciwko dominacji kulturowej i ekonomicznej poprzez écriture plate (dziś woli określenie écriture factuelle lub écriture transparente), które nie zatrzymuje się na uczuciach narratora, znosi „ekran” między nim a przedstawioną rzeczywistością, po pisanie teraźniejszości – etnotekst. Wkład Ernaux w uchwycenie ducha czasu jest oryginalny, przede wszystkim ze względu na fakt, iż pisarka przyjmuje niepewność i złożoność teraźniejszości bez pesymizmu. Rozdarta między pozycją etnologa a pisarki zdaje sobie sprawę z ograniczeń i niewystarczalności każdego z tych dyskursów. Jednak postawa etnologa wydaje się przeważać, ponieważ, zdaniem Ernaux, oddaje z większą precyzją ulotność oraz siłę codzienności, odpowiada na potrzeby szybkiego zapisu, relacji z miejsca wydarzeń. Pisanie staje się dla Ernaux transsubstantiation, przekształceniem własnych przeżyć w coś istniejącego poza podmiotem, niematerialnego, lecz zrozumiałego i przydatnego dla innych, pewną prawdą, która jest ważniejsza niż „ja”.