ABOUT THE BIOGEOCHEMICAL PROPERTIES OF ROCKS, SOILS, SILT AND PLANTS, COMMON ON THE SOUTHERN SLOPE OF THE GREATER CAUCASUS

H.L. Mustafabəyli
DOI: https://doi.org/10.59423/gnr.2023.61.53.006
2023-05-31
Geography and Natural Resources
Abstract:Məqalənin yazılmasında əsas məqsəd, Böyük Qafqazın cənub yamacında (Azərbaycanın şimal-qərb – Şəki-Zaqatala bölgəsi) iştirak edən müxtəlif landşaft tiplərinə aid süxur, torpaq, lil və bitki nümunələrinin biogeokimyəvi xüsusiyyətlərinin tədqiq edilməsi, mövcud biogeokimyəvi qanunauyğunluqlarının müəyyənləşdirilməsidir. Tədqiq olunan məkanda landşaftlara biosfer, litosfer, hidrosfer və atmosferdən gətirilən kimyəvi elementlərin biogeokimyəvi tsikllərinin müəyyənləşdirilməsi üçün ərazidəki süxur, torpaq, çay yataqlarının lilləri və ərazinin bitki növlərindən çoxsaylı nümunələr götürülmüş, onların kimyəvi tərkibləri öyrənilmişdir. Əksər süxur növlərinin Ca, Mn və Pb elementləri ilə zəngin olduğu aşkar edilmişdir. Mikroelementlərdən - Cu, Ni və Pb-nin torpaqlarda və bitki növlərində miqrasiyası və toplanması əsasən avtomorf yamac və suayrıcı ərazilərdə baş verir. Hidromorf-tranzit ərazilərdə, maili düzənliklər və çay terrasları – Cu, Co və Pb elementlər, hidromorf-akkumlyativ ərazilərdəki (vadilər, çökəkliklər, çay deltaları) landşaftlarda biofil elementlərin - Co, Cu və Zn-in aktiv miqrasiyasına və toplanması müşahidə edilir. The main goal of the article is to study the biogeochemical properties of samples of rocks, soil, silt and plants belonging to different types of landscape on the southern slope of the Greater Caucasus (north­western - Sheki-Zagatala region of Azerbaijan), to de­termine the existing biogeochemical method. To de­termine the biogeochemical cycles of chemical elements entering the landscape from the biosphere, lithosphere, hydrosphere and atmosphere, numerous samples were taken from rocks, soils, silt and plant species in the area and their chemical composition was studied. It was found that most of the rock varieties are rich in chemical elements – Ca, Mn and Pb. Migration and accumulation of trace elements - Cu, Ni and Pb in soils and plants mainly occurs on automorphic slopes and watersheds. Active migration - Co, Cu and Pb are observed in hydromorphic-transit regions, sloping plains and river terraces, and accumulation of biophilic elements - Cu, Co and Zn, and in landscapes - hydromorphic-accumulative regions (river valleys and deltas). Keywords: rocks, silts, soil types, landscapes, biogeochemical properties.
What problem does this paper attempt to address?